فهرست عناوین
ذخیره سازهای سیستم‌های کامپیوتری در انواع مختلفی از نظر تکنولوژی ساخت و درگاه اتصال ساخته می‌شوند که هر یک از آن‌ها، با توجه به شرایط و میزان نیاز کاربر، بر روی سیستم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در واقع هارد یا حافظه‌های ذخیره‌سازی علاوه‌بر میزان ظرفیت حافظه که همه با آن آشنایی داریم، در انواع مختلفی از دیدگاه سرعت، اندازه، اتصال و قابلیت‌های نرم‌افزاری تولید وجود دارند که این موضوعات سبب تفاوت در این قطعات و کاربرد آن‌ها می‌شود. بدیهی است که هر کدام از انواع مختلف ذخیره سازها، از مزایا، معایب و ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار هستند که به واسطه آن‌ها، از یکدیگر متمایز شده‌اند. هدف اصلی ما در این مقاله ضمن بررسی قرار دادن، تفاوت هاردهای ssd، sata و sas را بررسی خواهیم کرد.
هاردهای سرور از لحاظ نوع کانکتور به شش دسته کلی SATA، SAS، FC، IDE، SSD و NVME تقسیم‌بندی می‌شوند که ssd، sas و sata مدل‌های رایج هارد هستند. sas و sata در واقع نوعی درگاه رابط برای اتصال هارد به سرور یا رایانه‌ها محسوب می‌شوند و هارد ssd یک تکنولوژی جدید برای ساخت هارد در قالب مدار مجتمع بدون قطعات مکانیکی است که کانکتور آن برای اتصال به سرور، می‌تواند متفاوت باشد.
بدیهی است که این هاردها عملکردهایی متفاوت از یکدیگر خواهند داشت و این موضوع سبب شده است که هر یک از آن‌ها به عنوان یک هارد مجزا و دارای ویژگی‌های منحصر به فرد شناخته شود. مسلماً شناخت کارآیی انواع هارد و داشتن اطلاعات لازم و کافی در رابطه با ویژگی‌های آن، می‌تواند در انتخاب و خرید هارد تأثیر بسزایی داشته باشد. لذا لازم است با تفاوت هارد ssd و sas و sata آشنا شوید.
هارد SSD و ویژگی‌های آن
Ssd در واقع کوتاه شده عبارت Solid State Drive است که به عنوان نسل جدید حافظه‌هایی است که به منظور ذخیره کردن اطلاعات و داده‌ها به کار می‌رود. هیچ یک از اجزای تشکیل دهنده این نوع حافظه ذخیره ساز چرخان نیست و حتی قطعه مکانیکی متحرکی نیز ندارد. این موضوع یکی از مهم‌ترین تفاوت هارد ssd و هاردهای قدیمی‌تر دیسکی موسوم به HDD به شمار می‌رود. نبود قطعات مکانیکی در هاردهای SSD به معنای خرابی کمتر و بهبود راندمان مصرف برق آن است.
ساختمان این قطعه را می‌توان به نوعی شبیه به یک مدار مجتمع دانست که داده‌ها را با سرعت زیاد می‌خواند. هارد ssd همچنین می‌تواند بدون حضور جریان الکتریسیته مورد استفاده قرار گیرد و اطلاعات لازم را در خود نگه دارد. سرعت این نوع هارد به میزان قابل توجهی بالاست که این میزان به ۶ الی ۸ برابر سایر انواع هاردها می‌رسد.
لازم به ذکر است که هارد ssd از دوام و استحکام بالایی نیز در برابر ضربه برخوردار است. میزان کم تأخیر، بالا بودن میزان پایداری، حجم کوچک و اشغال فضای کم، کم‌صدا و حتی بی‌صدا بودن کار کردن آن نیز این هارد را از سایر ذخیره‌سازها متمایز کرده است. اما قیمت بسیار بالاتر نسبت به حافظه‌های با ظرفیت مشابه HDD و محدودیت میزان حافظه، جزو نقاط ضعف هارد ssd به شمار می‌روند.
مزایای درایوهای SSD
• مقاوم در برابر آسیب‌های مکانیکی و ضربه
• سرعت بسیار بالای انتقال داده‌ها بین ۲۰۰ تا ۵۵۰ مگابایت بر ثانیه
• مصرف برق کمتر
• هزینه‌های عملیاتی کم
• در ظرفیت‌های مختلف از ۱۲۰ گیگابایت تا ۳۰ ترابایت ساخته می‌شوند.
هارد sata و ویژگی‌های آن
سیستم‌های Parallel ATA از جایگزین بسیار مناسبی با عنوان Serial ATA برخوردار هستند که به کار بردن این جایگزین، برخی مزایا را به همراه خواهد داشت. از مهم‌ترین و برجسته‌ترین ویژگی‌های حافظه sata می‌توان به هزینه پایین‌تر، منتقل شدن اطلاعات با سرعت بالاتر، نیاز به طول کمتر کابل و ارتباط بهینه‌تر اشاره کرد.
سرعت مرتبط شدن در اولین ورژن این دستگاه تقریباً ۱.۵ گیگابایت بوده است که در گذر زمان و احساس نیاز به سرعت بالاتر، نسل‌های بعدی این دیوایس ارائه شدند. سرعت منتقل شدن داده‌ها در دومین نسل این هارد دو برابر شد و به ۳ گیگابایت رسید. نسل سوم هارد sata در سال ۲۰۰۹ ارائه شد که می‌تواند تا ۶ گیگابایت سرعت انتقال داده را ساپورت کند.
ویژگی‌های درایوهای sata
• پشتیبانی از هاردهایی با حداکثر سرعت چرخش دیسک ۷۲۰۰ دور در دقیقه
• سرعت پایین انتقال داده‌ها حداکثر ۶ گیگابایت بر ثانیه
• مقرون به‌صرفه برای پشتیبان‌گیری و داده‌های آرشیو
• ظرفیت ذخیره‌سازی بالا
هارد sas و ویژگی‌های آن
از دیگر نسل‌های حافظه برای ذخیره‌سازی در سرورها، می‌توان به حافظه Serial Attached SCSI اشاره کرد که با نام اختصاری sas شناخته شده است. به کار بردن این هارد در اصل با هدف متصل و منتقل شدن داده‌ها با سرعت بالا در بین دستگاه‌های مختلف انجام گرفته است. هارد SAS اصطلاحا به نام هارد سرور نیز شناخته می‌شود. SAS دارای عملکرد پورت دوگانه بوده و سرعت و عملکرد مناسبی ارائه می‌کند.
در مورد تفاوت هاردهای sata و sas هم باید ذکر کرد که هر دو اتصالات هارد دیسک به مادربرد سرور هستند، اما درایو sas به طور کلی سرعت و قابلیت اطمینان بیشتری در انتقال داده‌ها دارند؛ اما درایوهای sata نیز در عوض ارزان‌تر بوده و برای کارهای محدودتر، مناسب هستند. درایوهای SAS عموما برای مصارف صنعتی و سرورها و درایوهای SATA نیز برای مصارف محدودتر و دسکتاپ‌های خانگی، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انتقال اطلاعات با استفاده از این هاردها در ابتدا تقریباً به ۷۶۸ مگابایت می‌رسید؛ سرعت انتقال داده‌ها در دومین ورژن این نوع هارد که در سال ۲۰۰۸ معرفی و عرضه شد، تقریباً به ۳ Gbit/s رسیده است. این عدد در سال ۲۰۰۹ به ۶ Gbit/s و در نسل سوم که در سال ۲۰۱۳ ارائه شد، به ۱۲ Gbit/s رسید. هم اکنون نیز سرعت انتقال داده در درایوهای SAS برابر ۱۵ گیگابایت بر ثانیه است که این میزان سرعت در مقایسه با اغلب هاردها، سریع‌تر بودن sas را نشان می‌دهد. در رابطه با تفاوت هاردهای sata و sas می‌توان به اختلاف جزئی در اتصالات حافظه اشاره کرد.
مزایای درایوهای sas
• کاهش اتصالات فیزیکی و خرابی کمتر
• پشتیبانی از هاردهایی با حداکثر سرعت چرخش دیسک ۱۵۰۰۰ دور در دقیقه
• سایز کوچکتر و بهره‌وری بهتر از فضا در سرورها
• مقیاس‌پذیری بالا
• سرعت بالای انتقال داده تا ۱۵ گیگابایت بر ثانیه
مقایسه هاردهای ssd، sas و sata به لحاظ ظاهر این هاردها
اصلی‌ترین تفاوتی که این هاردها با یکدیگر دارند را می‌توان در پورت متصل شدن آن‌ها دانست. چراکه ظاهر هارد دیسک sas و ssd از خانواده sata است و از این جهت با یکدیگر مشابه هستند. در هارد ssd تمامی اطلاعات و داده‌های مورد نظر بر روی دیسک خشک سیو می‌شود. خوانده شدن این اطلاعات نیز با استفاده از یک اهرم صورت می‌گیرد. از این جهت مسلم است که طراحی هارد sas و خوانده شدن اطلاعات توسط آن مشابه فلش مموری نخواهد بود.
بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که هارد sas شبیه به sata قابلیت ذخیره‌سازی داده‌های بیشتر را دارا است. چراکه این هاردها با ظرفیت بالاتر تولید می‌شوند و از فضای بیشتری برخوردار هستند؛ اما سرعت هارد sas، در مقایسه با هارد sata بیشتر خواهد بود. از این رو در شرایطی که به صورت همزمان نیاز به سرعت بالا و فضا و حجم بیشتر وجود داشته باشد، به کار بردن این نوع از هارد، می‌تواند به عنوان یک گزینه ایده‌آل محسوب شود و محدودیت‌های مربوط به استفاده از هاردهای sata و ssd را از بین ببرد. همچنین بدیهی است که این موضوع، بالا بودن قیمت هارد sas را تا حد زیادی توجیه می‌کند که این مورد نیز یکی از مهم‌ترین موارد تفاوت هارد sata و sas به شمار می‌رود.
مقایسه کارکرد بر اساس قیمت بین هاردهای ssd، sas و sata
هارد sata در نوع ۷۵ IOPS می‌تواند به اندازه ۱ ترابایت داده و اطلاعات را ذخیره‌سازی کند. این در حالی است که هارد sas نوع ۱۲۵ IOPS توانایی ذخیره کردن ۱۴۶ گیگابایت را دارد و هارد ssd نیز در نوع ۳۳۰۰ IOPS، می‌تواند ۶۴ گیگابایت اطلاعات را ذخیره‌سازی کند. بر اساس این موارد، بدیهی است که از مهم‌ترین موارد تفاوت هارد ssd و sas، در میزان ظرفیت آن‌ها خواهد بود.
قیمت این هاردها نیز در انواع و مدل‌های گفته شده با یکدیگر متفاوت هستند. چراکه کارآیی‌ها و ویژگی‌های این هاردها از تفاوت‌هایی با یکدیگر برخوردار هستند که نتیجه آن، اختلاف در قیمت نهایی آن‌ها خواهد بود. هارد sata با قیمت ۱۰۰ دلار در این نوع به فروش می‌رسد و قیمت هارد sas نیز در همین مدل، ۲۰۰ دلار است. هارد نوع ssd نیز از قیمت ۷۰۰ دلار در همین نوع برخوردار است. در واقع می‌توان تنها نقطه ضعف هاردهای ssd را به همین خاطر قیمت آن در نظر گرفت. درواقع اگر بخواهیم میزان قیمت هر هارد را بر اساس میزان اطلاعات ذخیره‌سازی هارد مقایسه کنیم، هاردهای ssd گران‌ترین و هاردهای sata ارزان‌ترین گزینه خواهند بود.
در پایان، هارد sas, ssd و sata، کدام‌یک بهتر است؟
در حال حاضر هاردهای sas برترین نوع هارد برای به‌کارگیری در سرورهای رده بالا، با وجود سرعت پایین‌تر نسبت به هاردهای ssd هستند؛ چراکه سرعت و مقیاس‌پذیری قابل قبولی را با قیمتی مناسب فراهم می‌کنند. اما برای اموری که نیاز به فرکانس خیلی بالا در انتقال داده‌ها را دارند، هاردهای ssd بهترین گزینه خواهند بود. هارد sata نیز با توجه به قیمت مناسب، برای سرورهای رده پایین و اموری چون ایمیل، اشتراک‌گذاری فایل‌ها، پشتیبان گیری و آرشیو کردن دیتاها، مناسب هستند.
